als som van twee priemgetallen kan enkel als volgt :
is het kleinste getal dat op twee verschillende wijzen als som van drie priemgetallen kan geschreven worden :
De onbewezen bewering van GOLDBACH (zie ook bij het hoofdstuk priemgetallen) luidde oorspronkelijk
als volgt : Elk oneven getal groter dan of gelijk aan is de som van drie oneven priemgetallen.
als resultaat met breuken waarin de cijfers van tot exact één keer voorkomen : ( oplossingen) als resultaat met breuken waarin de cijfers van tot exact één keer voorkomen : ( oplossingen)
In de navolgende vermenigvuldigingen wordt een getal van verschillende cijfers (cijfers van tot )
met vermenigvuldigd en is de uitkomst een getal van cijfers, alle verschillend (dus de cijfers tot )
In de tafel van vermenigvuldiging van is de som van de cijfers of een veelvoud van . Bovendien
daalt het cijfer van de eenheden telkens met ; het gedeelte groter dan de eenheden neemt telkens met
één eenheid toe (uitzondering : als het cijfer van de eenheden is, is bij de volgende vermenigvuldiging
het cijfer van de eenheden maar wijzigt er niets in het gedeelte groter dan de eenheden). Dus :
Volgens het vermoeden van WARING kan ieder geheel getal worden voorgesteld als de som van ten
hoogste derdemachten. In werkelijkheid zijn meestal derdemachten voldoende (zie bij ) (OEIS A002804)
Om het getal met te vermenigvuldigen volstaat
het om de die op het einde staat gewoon naar de eerste plaats te brengen en de overige cijfers op hun
plaats te laten :
ligt aan de basis van de “negenproef”, een hulpmiddel om te controleren of een berekening niet een
fout resultaat oplevert.
Aan de basis ligt de “digitale wortel” of cijferwortel, d.w.z. De som van alle cijfers van een getal en dit
herhaald tot slechts één cijfer overblijft. De digitale wortel van is dus en dit
nogmaals herhaald : . Het principe is dat men de bewerking met digitale wortels herhaalt.
Bvb. voor een vermenigvuldiging :
De digitale wortels zijn : ; voor beide factoren en voor het product.
Vermits we een vermenigvuldiging wensen te controleren gaan we de digitale wortels van beide factoren
vermenigvuldigen en toetsen aan de digitale wortel van het product : dus digitale wortel en dit komt overeen met de digitale wortel van het product.
Enkele opmerkingen :
1. De negenproef toont enkel wanneer een bewerking fout is, niet of ze juist is (zie het voorbeeld hieronder)
2. De negenproef faalt als bij het resultaat van de bewerking of een veelvoud van wordt bijgeteld of afgetrokken
3. De negenproef faalt indien de cijfers van het resultaat niet in de juiste volgorde staan
4. Bij het bepalen van de digitale wortel mogen de cijfers en cijfers die samen vormen worden
weggelaten : de digitale wortel van bvb. is (men kan , en weglaten uit
de berekening van de digitale wortel; er blijft dan enkel over)
Een tegenvoorbeeld : : ; ; ; : en
In beide gevallen is het resultaat fout (het juiste resultaat is ) maar vindt de negenproef geen fout.
In de vlakke meetkunde is de “Negenpuntscirkel van FEUERBACH” welbekend. De middens van de zijden
van een driehoek ABC, de voetpunten van de hoogtelijnen vanuit de hoekpunten (deze drie lijnen snijden
elkaar in het punt H), de middens van de lijnstukken AH, BH en CH zijn negen punten die alle negen op
één cirkel liggen.
Henry DUDENEY stelde het probleem om te schrijven als som van twee derdemachten, en
wel op twee verschillende wijzen
Iedereen vindt natuurlijk wel de eerste manier : . De tweede oplossing is
buitengewoon moeilijk om te vinden en bestaat uit twee breuken :
Als men bedenkt dat deze puzzel uit ca. 1907 dateert, dan kan men slechts bewondering hebben voor het geduld
waarmee dit zonder enig hulpmiddel met de hand werd berekend. Zie ook bij voor een soortgelijke prestatie.
En hoe buitensporig is deze som, ook van Dudeney's hand!
Schrijf op de * de cijfers van tot zodat in alle richtingen een negenvoud ontstaat
Ziehier een oplossing :
Men heeft niet alleen de getallen van drie cijfers die
negenvouden zijn maar ook getallen van twee cijfers en diagonaal
dus in totaal zestien negenvouden
: het volstaat om in één cijfer te schrappen om te delen door : het volstaat in de nul te schrappen om te delen door
Zo ook (het te schrappen cijfer staat in vet) :
Merk op dat men uit elk product nog een extra product kan vinden door alle getallen met te
vermenigvuldigen : Men heeft dan bvb. en
De som is voor elke waarde van n steeds een driehoeksgetal.
De som is gelijk aan waarbij
Bvb. voor komt er :
Verder is , dus en
Nog dit : Opeenvolgende machten van eindigen afwisselend op en . Maakt men de som van
opeenvolgende machten van dan is het eindcijfer hetzij hetzij . Hier volgt een tabel met de eerste
machten van en de sommen van de vorm
De eerste keer dat er opeenvolgende samengestelde getallen voorkomen gebeurt tussen de priemgetallen en
met aldus een priemkloof van (OEIS A000101.pdf)
Uit de collectie 'Allemaal Getallen' van Ir. Jos Heynderickx Toevoegingen & Bewerking & Layout door Patrick De Geest (email)
Laatste update 19 maart 2025